Tempranillo wijn: temperament uit Spanje

Tempranillo is dé blauwe druif van Spanje. De Spanjaarden hebben 'm zelfs zo enthousiast aangeplant, dat tempranillo hoog in de top tien van de meest aangeplante blauwe druivenrassen ter wereld staat. Z'n reputatie dankt de druif vooral aan de beroemde wijnen uit Rioja en Ribera del Duero, maar ook in vele andere wijnregio's worden fraaie Spaanse rode wijnen met tempranillo gemaakt. Afhankelijk van de hoeveelheid houtrijping kan Tempranillo variëren van soepele, sappige rode wijn met tonen van rood fruit en kruiden tot volle, krachtige wijn met smaken van vijgen, leer, tabak en vanille. Vanwege hun hartige karakter matchen Tempranillo's perfect met een veelheid aan gerechten uit de Spaanse keuken. De beste exemplaren kunnen bovendien bijzonder goed ouderen, soms wel twintig tot dertig jaar. Redenen te over om deze Spaanse topwijn te ontdekken!

De tempranillodruif: kenmerken

Tempranillo doet z'n naam eer aan. 'Temprano' is Spaans voor vroeg en inderdaad is tempranillo een (voor Spaanse begrippen) relatief vroegrijpend druivenras. De druif is soms wel twee weken eerder rijp dan die andere beroemde Spaanse blauwe druif, garnacha. In de herfst kleuren de bladeren van tempranillo-ranken prachtig rood. Tempranillo heeft een vrij dikke schil en kan dus wijnen met een redelijk diepe kleur opleveren. Tempranillo-wijnen hebben meestal een behoorlijk stevige structuur (de druif bevat aardig wat tannine), milde zuren en geuren en smaken van rood fruit, leer en aardsheid. Behalve het profiel van de druif is de hoeveelheid houtrijping die de wijn krijgt een belangrijke factor voor de stijl en smaak van de wijn.

Tempranillo & eiken

In z'n algemeenheid geldt: minder eiken is sappigere, fruitigere wijn, meer (nieuw) eiken is krachtigere wijn met behalve fruittonen ook aroma's en smaken van rijp en gedroogd fruit, vanille en toast. In Spanje kun je vier gradaties van houtrijping tegenkomen, waarvoor meestal de volgende regels gelden:

• Joven: wijn die niet of nauwelijks in is eiken gerijpt; sappig, fruitig en bedoeld om jong te drinken;
• Crianza: wijn die twee jaar gerijpt heeft waarvan tenminste zes maanden in eiken (meestal Amerikaans en/of Frans); iets krachtiger en kruidiger;
• Reserva: wijn die drie jaar gerijpt heeft waarvan tenminste een jaar in eiken; duidelijk rijker, voller en krachtiger in stijl, met meer bewaarpotentieel;
• Gran Reserva: wijn die vijf jaar gerijpt heeft waarvan minimaal anderhalf jaar in eiken (meestal meer); een buitencategorie voor uitsluitend excellente oogstjaren, in de beste gevallen zeer gerijpt, complex en kelderwaardig.

Tempranillo-toppers: Rioja, Ribera del Duero en Toro

Hoewel er in heel Spanje mooie Tempranillo-wijn wordt gemaakt, hebben drie regio's in het bijzonder een reputatie voor fraaie Tempranillo's of tempranillo-gedomineerde wijnen: Rioja, Ribera del Duero en Toro.

• Rioja: De Rioja is misschien wel Spanjes beroemdste wijnstreek. Het gebied ligt in Noord-Midden-Spanje. De wijngaarden strekken zich uit langs de rivier de Ebro. Riojawijnen zijn meestal een blend van tempranillo en garnacha, soms met een klein deel van lokale druiven als graciano en mazuela. Omdat het klimaat in Rioja in vergelijking met Ribera en Toro iets koeler is, zijn Rioja's veelal het meest fruitig en verfijnd in stijl. 
• Ribera del Duero: De eveneens befaamde Spaanse wijnstreek Ribera del Duero ligt in het noorden van Spanje in Castilla y Leon en strekt zich uit langs de rivier de Duero. Anders dan in Rioja, zijn de rode wijnen hier meestal volledig van tempranillo gemaakt. De druif wordt hier ook wel tinta del país genoemd. Vanwege de extreme hitte in de zomers in combinatie met een terroir van zanderige kleibodems, zijn Ribera's meestal voller en krachtiger in stijl dan Rioja's.
• Toro: Veel minder bekend buiten Spanje is het gebied Toro. Deze wijnstreek ligt eveneens langs de rivier de Duero, maar ligt een stuk dichter bij de Portugese grens. Ook hier is de tempranillodruif, ter plaatse tinta del toro genoemd, koning. In Toro is het klimaat eveneens behoorlijk extreem en zijn de wijnen dus ook uitgesproken vol en krachtig. Het ontdekken waard!

Tempranillo buiten Spanje

Tempranillo is een oer-Spaanse druif en zeker niet zo kosmopolitisch als bijvoorbeeld cabernet sauvignon of merlot. Toch is de temrpanillodruif ook buiten de Spaanse grenzen te vinden. Het meest komt de druif buiten Spanje voor in buurland Portugal. Hij staat vooral veel aangeplant in de Douro, Alentejo en Dão. De Portugezen noemen de druif tinta roriz (in het noorden) of aragonez (in het zuiden). Tinto roriz speelt onder meer een belangrijke rol in de productie van Port. Ook buiten het Iberisch schiereiland vind je de tempranillo-druif. In het zuiden van Frankrijk bijvoorbeeld. Maar ook in onder meer Amerika, Australië en Mexico wordt er geëxperimenteerd met de druif. Wie weet wordt tempranillo op een dag nog eens een internationale speler!